I. GIỚI THIỆU CHUNG
1. Tên gọi phổ biến
-
Tên dân gian: Cây chó đẻ
-
Tên khoa học: Phyllanthus urinaria
-
Tên khác: Diệp hạ châu, cam kiềm, rút đất
-
Họ: Thầu dầu (Euphorbiaceae)
2. Đặc điểm thực vật
-
Cây thảo, mọc hoang ở nhiều nơi, cao khoảng 20–60 cm
-
Lá nhỏ, mọc đối xứng như lá me
-
Hoa nhỏ, màu trắng xanh, mọc ở nách lá
-
Quả hình cầu nhỏ, chứa nhiều hạt
-
Bộ phận dùng làm trà: Toàn cây (trừ rễ), dùng tươi hoặc phơi khô
II. THÀNH PHẦN HÓA HỌC VÀ DƯỢC TÍNH
1. Hoạt chất chính
-
Phyllanthin & Hypophyllanthin: Bảo vệ gan, kháng virus
-
Flavonoid: Chống oxy hóa
-
Tanin, saponin, alkaloid
-
Acid hữu cơ, vitamin C
2. Dược tính theo Đông y
-
Tính vị: Vị đắng, hơi ngọt, tính mát
-
Công năng: Thanh can, lợi mật, giải độc, tiêu viêm, tiêu thũng
III. CÔNG DỤNG CỦA TRÀ CÂY CHÓ ĐẺ
| Tác dụng | Giải thích cụ thể |
|---|---|
| 1. Bảo vệ và hỗ trợ phục hồi gan | Làm mát gan, tăng thải độc gan, phục hồi tế bào gan tổn thương |
| 2. Giảm men gan (ALT, AST, GGT) | Đặc biệt ở người uống rượu, dùng thuốc lâu ngày |
| 3. Hỗ trợ điều trị viêm gan B, C | Có khả năng ức chế virus viêm gan (theo một số nghiên cứu) |
| 4. Giải nhiệt, tiêu viêm, làm dịu nóng trong | Dùng khi mụn nhọt, mẩn ngứa, rôm sảy |
| 5. Lợi tiểu, kháng viêm đường tiết niệu | Giúp thông tiểu, ngăn viêm nhiễm nhẹ |
| 6. Hạ huyết áp nhẹ và hỗ trợ tiểu đường | Giúp ổn định đường huyết ở mức nhẹ |
IV. CÁCH PHA CHẾ TRÀ CÂY CHÓ ĐẺ
1. Chuẩn bị nguyên liệu
-
Diệp hạ châu khô (toàn cây): 20–30g
-
Nước lọc: 1–1,5 lít
2. Cách nấu trà
Cách 1 – Nấu trực tiếp
-
Rửa sạch dược liệu
-
Đun sôi với 1,2 lít nước, nhỏ lửa 15 phút
-
Để nguội, lọc bã, uống trong ngày
Cách 2 – Hãm như trà
-
Cho 15–20g vào bình giữ nhiệt
-
Thêm 800ml nước sôi, hãm 20–30 phút
-
Uống ấm, chia nhiều lần/ngày
V. ĐỐI TƯỢNG & LIỀU DÙNG KHUYẾN NGHỊ
| Đối tượng | Liều dùng/ngày |
|---|---|
| Người men gan cao, viêm gan B | 20–30g diệp hạ châu/ngày |
| Người nóng gan, mụn nhọt | 15–20g/ngày |
| Người khỏe mạnh dùng phòng bệnh | 10g, 2–3 lần/tuần |
| Người tiểu đường nhẹ | 15g/ngày, kết hợp cỏ ngọt |
VI. CÁCH KẾT HỢP VỚI DƯỢC LIỆU KHÁC
| Kết hợp với | Công dụng tăng cường |
|---|---|
| Cà gai leo | Hỗ trợ viêm gan B, bảo vệ gan |
| Nhân trần | Thanh nhiệt, lợi mật, chống dị ứng |
| Râu ngô + mã đề | Tăng lợi tiểu, giảm sỏi nhỏ |
| Giảo cổ lam | Tăng đề kháng, giảm mỡ máu |
| Kỷ tử + táo đỏ | Bổ gan, tăng cường miễn dịch |
VII. LƯU Ý KHI SỬ DỤNG TRÀ CÂY CHÓ ĐẺ
-
Không nên dùng liên tục quá 4–6 tuần nếu không có chỉ định
-
Không dùng cho phụ nữ có thai, người huyết áp thấp
-
Dễ gây mệt mỏi nếu dùng quá liều, nhất là khi cơ thể suy nhược
-
Có thể gây đau bụng, tiêu chảy nhẹ nếu cơ địa hàn
-
Nếu đang dùng thuốc điều trị viêm gan, nên hỏi bác sĩ khi dùng kèm
-
Nên uống sau ăn, không dùng khi đói để tránh kích ứng dạ dày
VIII. CÁCH BẢO QUẢN
-
Phơi thật khô, có thể sao vàng để bảo quản lâu
-
Cất trong túi kín, lọ thủy tinh, tránh ẩm, tránh ánh sáng
-
Dùng trong vòng 6–12 tháng
-
Không dùng khi có dấu hiệu ẩm mốc, mùi lạ
