Cam thảo – Vị ngọt thanh lành: Dược liệu bổ phế, giải độc và hỗ trợ tiêu hóa

I. Giới thiệu chung

Cam thảo là một trong những vị thuốc cổ truyền được sử dụng nhiều nhất trong Đông y với tên gọi “quốc lão” – tức là “bậc lão thành của thuốc”, vì có thể hòa giải các vị thuốc khác trong thang thuốc. Không chỉ phổ biến ở châu Á, cam thảo còn được sử dụng rộng rãi trong y học hiện đại ở dạng chiết xuất để làm thuốc ho, thuốc bổ và các sản phẩm hỗ trợ tiêu hóa.

II. Đặc điểm sinh học

• Tên khoa học: Glycyrrhiza uralensis, Glycyrrhiza glabra

• Họ: Fabaceae (họ Đậu)

• Tên gọi khác: Sinh cam thảo, bắc cam thảo, quốc lão

• Phân bố: Trung Quốc, Mông Cổ, Nga, Ấn Độ, Trung Á. ở Việt Nam, chủ yếu nhập khẩu hoặc trồng ở vùng núi phía Bắc

Mô tả thực vật

• Cây thân thảo sống lâu năm, cao từ 0,5 – 1m

• Lá kếp lông chim, hoa màu tím nhạt

• Rễ và thân rễ phát triển mạnh – đây là bộ phận chính được dùng làm thuốc

• Vị ngọt tự nhiên nhờ hoạt chất glycyrrhizin

III. Thành phần hóa học

• Glycyrrhizin (4–9%): Vị ngọt tự nhiên gấp 50 lần đường mía, có tính kháng viêm mạnh

• Flavonoid (liquiritin, isoliquiritigenin): Chống oxy hóa, bảo vệ gan

• Polysaccharide, coumarin, tinh dầu

• Vitamin B1, B2, C, canxi, kali, magie

IV. Tác dụng theo y học cổ truyền

• Tính vị: Ngọt, bình

• Quy kinh: Tï, phế, tâm, vị

• Công dụng chính: Bổ tï, ích khí, thanh nhiệt, giải độc, nhuận phế chỉ khái, hòa hoãn các vị thuốc khác, giảm đau

V. Tác dụng theo y học hiện đại

• Hỗ trợ điều trị viêm loét dạ dày

• Giảm ho, long đờm, chống viêm họng

• Tăng cường miễn dịch

• Bảo vệ gan, chống xơ gan

• Giảm stress, chống mệt mỏi

VI. Bài thuốc dân gian

VII. Cách dùng và liều lượng

VIII. Lưu ý khi sử dụng

• Tránh dùng liều cao >6 tuần

• Người cao huyết áp, tiểu đường, suy tim, suy thận phải thận trọng

• Có thể tương tác với thuốc lợi tiểu, corticoid

• Phụ nữ mang thai nên tham khảo ý kiến bác sĩ

IX. Phân loại các loại cam thảo

X. Nghiên cứu hiện đại

• Glycyrrhizin hỗ trợ viêm gan siêu vi

• Ức chế virus SARS-CoV (nghiên cứu đức 2003)

• Tác động tuyến thượng thận, giảm mệt mỏi

XI. Cam thảo trong ẩm thực

• Trà cam thảo: thanh nhiệt, dễ uống hàng ngày

• Kẹo cam thảo: phổ biến ở châu Âu, lưu ý dùng nhiều gây huyết áp cao

• Hầm thuốc, canh chay: ngọt tự nhiên, dễ tiêu

XII. Cam thảo trong làm đẹp

• Dưỡng trắng, chống thâm (Liquiritin)

• Giảm kích ứng, làm dịu da

• Chống oxy hóa, chống lão hóa

XIII. Bài thuốc Đông y kinh điển

1. Tứ Quân Tử Thang: Nhân sâm, bạch truật, phục linh, cam thảo

2. Ngũ Vị Tử Thang: Ngũ vị tử, cát cánh, cam thảo, mạch môn

3. Cảm mạo phong hàn: Kinh giới, tô diếp, gừng tươi, cam thảo

XIV. Kết luận

Cam thảo là một trong những vị thuốc quyến lực nhất trong Đông y và đang được khoa học hiện đại đánh giá cao nhờ khả năng chống viêm, giải độc, tăng miễn dịch và làm đẹp. Tuy nhiên, cần sử dụng đúng cách, đúng liều để tránh tác dụng phụ không mong muốn.